ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ ΣΤΟΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟ ΑΓΩΝΑ

Η επανάσταση του 1821 δεν άφησε αδιάφορους τους Μακεδόνες. Η «Φιλική Εταιρεία» είχε σημειώσει και στη Μακεδονία εξαιρετική δράση, ιδιαίτερα στο Άγιο όρος, όπου ο Εμμανουήλ Πάππας, προεστός των Σερρών και από τους θερμότερους θιασώτες της ιδέας της επανάστασης είχε συγκροτήσει αξιόλογο σώμα μαχητών.

Η επανάσταση στη Χαλκιδική ξεκίνησε στις 17  Μαΐου 1821. Στην αρχή σημείωσε αρκετές επιτυχίες, όμως εξαιτίας της μεγάλης στρατιωτικής υπεροχής των Τούρκων καταπνίγηκε στο αίμα. Ολόκληρες πόλεις και χωριά καίγονται.

Η επανάσταση περιορίζεται στο Άγιο Όρος. Κάτω από την πίεση του αιμοβόρου και πανούργου Λουμπούτ Πασάς αναγκάζονται να συνθηκολογήσουν οι μοναχοί και οι καλόγεροι. Ο Εμμανουήλ Παππάς με ένα πλοιάριο φεύγει, αλλά πεθαίνει στη διάρκεια του ταξιδιού του.

Άλλες αξιόλογες εστίες εξόρμησης υπήρξαν η Νάουσα, η 'Εδεσσα και η Βέροια υπό τον Καρατάσο, τον Γάτσο και τον Ζαφειράκη.

Στη Νάουσα οι επαναστάτες, αφού σκότωσαν τον Τούρκο διοικητή και τους στρατιώτες που αποτελούσαν τη φρουρά, προχώρησαν μέχρι τη Βέροια. Ο Καρατάσος με 240 παλικαριά κατέλαβε το μοναστήρι της Παναγίας Δοβρά, οι δε Ζαφειράκης και Γάτσος είχαν καταλάβει τα υψώματα γύρω από τη Νάουσα. Ο Λουμπούτ Πασάς έστειλε δυνάμεις και πολιόρκησε τον Καρατάσο. Όμως έλυσε την πολιορκία, καθώς ήρθαν έγκαιρα σε βοήθεια του Καρατάσου, ο Γάτσος και ο Ζαφειράκης. Τότε ο Λουμπούτ Πασάς αφού τέθηκε επικεφαλής 15.000 Τούρκων στρατιωτών, εκστράτευσε κατά της Νάουσας. Έξω από την πόλη είχαν στρατοπεδεύσει με αρχηγό το γιο του Καρατάσου, Τσάμη, πολλοί Έλληνες οι οποίοι αντέταξαν ηρωικότατη άμυνα. Κάμφθηκαν όμως αναγκαστικά από τις πολύ μεγαλύτερες τουρκικές δυνάμεις. Ο Λουμπούτ Πασάς κάλεσε τους κατοίκους της Νάουσας να υποταχθούν και όταν προσέκρουσε στη γρανιτώδη άρνηση τους επιτέθηκε κατά της πόλης και την κυρίευσε στις 22 Απριλίου 1822.  Η σφαγή που ακολούθησε και η δίωξη από τους Τούρκους σε βάρος των Ελλήνων υπήρξε πρωτοφανής. Πέντε χιλιάδες Έλληνες σκοτώθηκαν. Γυναίκες και παιδιά σφάχτηκαν μπροστά στους αλλόφρονες γονείς τους. Πολλοί από τους συλληφθέντες βασανίστηκαν άγρια. Πολλές επίσης γυναίκες για να αποφύγουν την ατίμωση και το βασανισμό τους, προτίμησαν να πέσουν με τα παιδιά τους στην Αραπίτσα δίπλα στον Παλαιόπυργο και πνίγηκαν. Οι σύζυγοι του Καρατάσου και του Ζαφειράκη μεταφέρθηκαν στη Θεσσαλονίκη όπου τους έγινε πρόταση να αλλάξουν την πίστη τους. Η απάντηση τελικά των βαρβάρων στην  υπερήφανη άρνηση των γυναικών  ήταν να τις καρφώσουν στον τοίχο του παλατιού του Πασά και να πεθάνουν ύστερα από απερίγραπτα βασανιστήρια.

Έτσι πνίγηκε στο αίμα η επανάσταση στη Μακεδονία και ανεστάλη η απελευθέρωση του ελληνικότατου αυτού χώρου - παρά τον διακαή πόθο των Μακεδόνων- μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα.